Лавлах:
77011111
Интермед Эмнэлэг Чингисийн өргөн чөлөө 41, Хан-Уул дүүрэг 19, Үйлдвэр 17040, Улаанбаатар, Монгол улс

.

ХДХВ/ДОХ -аас урьдчилан сэргийлэх нь:
Нийтэлсэн огноо: 2021-12-01

ДОХ гэж юу вэ?

ДОХ нь вирусаар үүсгэгддэг бөгөөд тэр вирусийг ХДХВ буюу хүний дархлалын хомстлын вирус (ХДXВ) гэж нэрлэдэг. ХДХВ нь дархлалын тогтолцоог дарангуйлснаар бие махбод аливаа халдвартай тэмцэх чадваргүй болж  дархлалын олдмол хомстлыг (ДОХ) үүсгэдэг. Анхны халдварын дараа ямар ч шинж тэмдэг илрэхгүй эсвэл богино хугацаанд томуу төст өвчинд өртөж болно. Ихэвчлэн энэ нь ямар ч шинж тэмдэггүй удаан үргэлжилдэг. Хэрэв халдвар даамжирвал дархлааны тогтолцоонд саад болж, сүрьеэ гэх мэт нийтлэг халдвар, түүнчлэн дархлааны хэвийн үйл ажиллагаатай хүмүүст ховор тохиолддог бусад оппортунист халдвар, хавдар үүсэх эрсдлийг нэмэгдүүлдэг. Эдгээр хожуу үеийн халдварын шинж тэмдгийг дархлалын олдмол хомстол (ДОХ) гэж нэрлэдэг.

Ямар замаар дамжих вэ?

  • Хамгаалалтгүй бэлгийн хавьтал (үрийн шингэн, үтрээний шүүрэл)
  • Цусанд ХДХВ байгаа эсэхийг илрүүлэх шинжилгээ хийлгүйгээр халдвартай цус, цусан бүтээгдэхүүн, зүү тариур дамжуулан хэрэглэх
  • Бохир зүү, тариур, багажаар арьсыг хатгаж цоолох, ямар нэгэн мэс ажилбар хийх
  • ДОХ-ийн халдвартай эхээс урагт, төрөхөөс өмнө, төрөх үед, төрсний дараа хөхний сүүгээр дамжиж болно.

Харин ХДХВ-ийн халдвартай хүнтэй хамт хооллох, хувцас, аяга тавгаа дундаа хэрэглэх, тэврэх, үнэсэх, гар барих, жорлонгийн суултуураар, усан санд орох, ханиах, найтаах, халдвартай хүнтэй хамт амьдрах, ажиллахад халдвар дамжихгүй.

Халдвар авснаас хойш дархлалын тогтолцоо халдварыг эсэргүүцэж эхэлтэл 3 сар өнгөрдөг ба энэ хугацаанд цусны шинжилгээнд өөрчлөлт гарахгүй тул ХДХВ оношлогдохгүй. Энэ үеийг “Цонх үе” гэдэг.

Хэн тусах эрсдэлтэй вэ?

Яс үндэс, шашин шүтлэг, нас хүйс, ажил мэргэжил, бэлгийн харьцааны шинж төрхөөс үл хамааран нас харгалзахгүй хэнд ч халдварлаж болно.

Зарим тохиолдолд хууль эрх зүйн болон нийгмийн томоохон саад бэрхшээлүүд нь хүмүүсийг урьдчилан сэргийлэх үр дүнтэй үйлчилгээ, арга хэмжээ авахад саад болдог. Зарим хүн амд ХДХВ-ийн халдвар авах эрсдэл өндөр байдаг, тэр дундаа эрэгтэйчүүдтэй бэлгийн хавьталд ордог эрчүүд; мансууруулах бодис тарьдаг хүмүүс; хорих анги болон бусад хаалттай орчинд байгаа хүмүүс; биеэ үнэлэгчид болон тэдний үйлчлүүлэгчид; мөн трансжендер хүмүүс. Эдгээр популяцыг “гол популяц” гэж нэрлэдэг бөгөөд тэд ихэвчлэн нийгэмд гадуурхагдаж, ХДХВ-ийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх болон бусад эрүүл мэндийн үйлчилгээнд хамрагдахад томоохон саад бэрхшээл тулгардаг. Зарим орчинд бусад популяц, тухайлбал өмнөд Африкийн өсвөр насны охид зэрэг ХДХВ-ийн халдварт өртөмтгий байж болно.

Шинж тэмдэг

Дох нь хүний дархлалын тогтолцоог гэмтээж өвчлүүлдэг нэг өвчний дараалсан үе шат юм. Тухайн хүний биеийн эсэргүүцлээс хамаарч дархлалын тогтолцоог гэмтээх хүртэл тодорхой хугацаа шаардагддаг бөгөөд дунджаар 6 сараас 10 жил үргэлжилдэг. Энэ хугацаанд эрүүл мэт харагдаж, өөрийгөө халдвар авсныг мэдэхгүй байснаар халдвар тараах аюултай байдаг. Энэ үед вирус зөвхөн дархлалын тогтолцоонд чухал үүрэгтэй Т4 эсийг гэмтээдэг. ДОХ өвчний үед ямар ч шалтгаангүйгээр дараах шинж тэмдгүүд ихэнхдээ илэрдэг.

  • Биеийн жин буурах
  • Байнга ядрах
  • Шөнө хөлрөх
  • Хүзүү, суга, цавины булчирхай томрох
  • Амьсгаадах, хуурай ханиах

Дархлалын систем сулрах тусам тухайн хүн жингээ алдаж, ядрамтгай болж, янз бүрийн арьсны өвчин, элдэв яр шарх, мөөгөнцөр болон шингэн алдах зэргээр аливаа халдварт өртөмтгий болдог. Улмаар уушгины үрэвсэл, хомхой, сүрьеэ, хорт хавдар зэрэг илүү ноцтой хүнд өвчнүүдэд өртөнө. Нэгэнт ДОХ өвчний энэ шатанд хүрсэн нөхцөлд хүндэвтэр халдварын улмаас ихэвчлэн 1-2 жилийн дотор нас бардаг.

Эмчилгээ

ХДХВ-ийн халдварыг эмчлэх ямар ч арга байхгүй ч вирусийн нөхөн үржихүйн үйл ажиллагааг зогсоодог ретровирусын эсрэг эмүүдийг (ART)  ашиглан намдаах боломжтой. ART нь бие махбод дахь вирусийн түвшинг маш бага хэмжээнд хүртэл бууруулж, дархлааны систем хэвийн ажиллаж, ХДХВ-ийн халдвартай хүн эмчилгээгээ дагаж мөрдөж, эмчилгээ үр дүнтэй хэвээр байвал эрүүл байх болно. ХДХВ-ийн халдвартай хүмүүст эмчилгээ үр дүнтэй байх үед вирусийг бусдад дамжуулах магадлал бага байдаг.

Xэрxэн урьдчилан сэргийлэх вэ?

  • Бэлгийн харилцаанд орохдоо хамгаалалт хэрэглэх.

Дэлхий даяар ХДХВ голдуу хамгаалалтгүй үтрээ болон шулуун гэдсээр бэлгийн хавьталд ордог. Үүнээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд хэд хэдэн аргыг хэрэглэж болно. Урьдчилан сэргийлэх үр дүнтэй арга хэмжээг хослуулан хэрэглэхийг зөвлөж байна, үүнд:

эрэгтэй ба/эсвэл эмэгтэй бэлгэвчийг тогтмол, зөв хэрэглэх;
PrEP (өртөхөөс өмнө урьдчилан сэргийлэх) нь ХДХВ-ийн халдвар авах эрсдэлтэй хүмүүст бэлгийн хавьталд орох эсвэл тарилга хийх замаар ХДХВ-ийн халдвар авахаас сэргийлэхийн тулд хэрэглэдэг эм юм. PrEP-ийг зааврын дагуу хэрэглэвэл ХДХВ-ээс урьдчилан сэргийлэхэд өндөр үр дүнтэй байдаг;

ХДХВ-ийн халдвартай хүмүүсийн хувьд ART эмчилгээ хийлгэж, бэлгийн хавьтагчдаа ХДХВ-ийн халдвар дамжих боломжгүй болгох;

Эрсдэл багатай бэлгийн хавьтлыг дэмжихийн тулд өөрийн байр сууриа мэддэг байх.

  • Халдвартай цус, цусан бүтээгдэхүүн хийлгэхгүй байх.
  • Зүү тариур, мэс заслын хэрэгсэл, хурц иртэй багаж xэрэгслийг дамжуулан xэрэглэхгүй байх.

Ариутгасан зүү/тариур болон бусад тарилгын хэрэгслээр хангах нь хүмүүст тарилга бүрт ариутгасан зүү/тариур хэрэглэхэд тусалж, ХДХВ-ийн халдвар авах эрсдэлийг бууруулдаг.

  • Халдвартай эхээс урагт болон хөхний сүүгээр хүүхдэд тусах эрсдэлтэй болохыг анхаарах.

ХДХВ-ийн халдвар нь эхээс хүүхдэд жирэмслэлт, төрөлт, төрөх, хөхүүл үед дамжих боломжтой. Гэхдээ ийм босоо халдвараас урьдчилан сэргийлэх боломжтой үр дүнтэй арга хэмжээ , эхэд нь ART хэрэглэх, нялх хүүхдэд зориулсан ретровирусын эсрэг богино хугацааны эмчилгээ. Бусад үр дүнтэй арга хэмжээнүүд нь жирэмсэн эмэгтэйд ХДХВ-ийн халдвар авахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ, ХДХВ-ийн халдвартай эмэгтэйчүүдийг хүсээгүй жирэмслэлтээс урьдчилан сэргийлэх, хөхөөр хооллох зөв дадал зуршил юм. ХДХВ-ийн халдвар илрүүлэх шинжилгээг эх, хүүхдийн эрүүл мэндийн үйлчилгээнд нэгтгэх ёстой бөгөөд ингэснээр эрсдэлтэй эмэгтэйчүүд шинжилгээнд хамрагдах боломжтой болно. ХДХВ-ийн халдвартай гэж оношлогдсон жирэмсэн эмэгтэйчүүд болон эхчүүд ART-ийг аль болох хурдан хийлгэх хэрэгтэй бөгөөд ингэснээр хүүхдүүд нь ХДХВ-ийн халдваргүй төрөх болно.

Бусад мэдээ
Ярилцлага
Видео & Подкаст
Шинэ ажлын байр 200+